De energievergelijkingssites doen goede zaken met overstappende consumenten. Volgens WISE is de transitie naar een duurzame energievoorziening daar niet bij gebaat, zo zegt deze lobbyclub op basis van eigen onderzoek. Siebe Schootstra van EnergieBusiness.nl bespreekt het rapport.

‘Energie vergelijken’ is de titel van het onderzoeksrapport van WISE Nederland, met als onderwerp ‘online energievergelijkers en duurzaamheid’. De non-profit organisatie die geworteld is in de anti-kernenergiebeweging en campagne voert voor gebruik van groene energie, heeft met haar onderzoek een mooi inkijkje gegeven in de business van de vergelijkingssites voor energiecontracten. De prijsconcurrentie is moordend, zegt het rapport en energiebedrijven zijn verwikkeld in een race to the bottom. ‘De energiebedrijven worden uitgeknepen en duurzaamheid is het slachtoffer.’

De vergelijkingssites voor energie zijn populair. Jaarlijks stappen zo’n miljoen huishoudens over op een andere energieleverancier (13 procent volgens de Autoriteit Consument & Markt, in november 2014). Hierbij is prijs verreweg het belangrijkste keuzecriterium.

Volgens recent onderzoek van Pricewise, één van de grotere spelers op de overstapmarkt met online vergelijkingstools, is prijs echter niet het enige argument; naast prijs telt ook de kwaliteit van de service en het vertrouwen in de leverancier.

Voor de overstappers is een keuze voor groene energie slechts in 14 procent van de gevallen van belang, stelt WISE en gerekend naar absolute aantallen klinkt dat op zijn minst teleurstellend. Overigens, ruim de helft van de overstappende huishoudens regelt dit zelf via de klantenservice of website van de energieleverancier. De rest doet dit via vergelijkingssites; wat klanten daar doen is dus minder maatgevend dan het lijkt.

Verdienmodel leadgeneratie

De groeiende switchmarkt is interessant voor de vergelijkingssites die leads genereren voor energieleveranciers. Partijen als Bencom, Overstappen.nl en Pricewise krijgen over aangebrachte leveringscontracten een kickback fee. Volgens WISE gemiddeld zo’n 40 euro per overstapper.

De aanbieders van vergelijkingstools beschikken over meerdere satellietsites om hun internetmarketing te optimaliseren. WISE telt in haar rapport maar liefst 46 vergelijkers, waaronder een aantal die aan de groter partijen zijn gelieerd, zoals Vereniging Eigen Huis (gekoppeld aan Bencom) of de Consumentenbond (Pricewise).

Energieleveranciers die in het aanbod van een vergelijker opgenomen willen worden, maken daarover afspraken. De vergelijkingssites vormen dus niet per definitie een afspiegeling van het complete productaanbod.

Voor de energieleveranciers zijn de sites een nuttig marketingkanaal waar bewust een keuze voor wordt gemaakt, bijvoorbeeld door Energiedirect, NLE en E.on. Of juist niet. Zo doet Eneco niet mee omdat volgens dit bedrijf 'de groep klanten die extreem focust op kortingen en jaarlijks willen overstappen niet passen bij de duurzaamheidsstrategie'. Maar ook onder andere Oxxio, Atoomstroom, Hezelaer, Qwint, Main en Innova maken geen gebruik van vergelijkingssites als marketingkanaal, zo zegt het rapport van WISE.

‘Misleiding consument’

Volgens het onderzoek van WISE stimuleren vergelijkingssites energieleveranciers om klanten te winnen, zorgen ze voor prijsconcurrentie en leiden de lage tarieven en hoge introductiekortingen tot een erosie van winstmarges. WISE legt een direct verband tussen de hoge marketingkosten en verminderde investeringsruimte in duurzame energieopwekking.

Maar ook de vergelijkingstools zelf worden gewraakt. Een verkeerde presentatie van prijzen en standaardverbruiken en de wijze waarop leveranciers kortingen achteraf verrekenen of juist kosten vooruit berekenen (de kleine lettertjes) worden in het rapport genoemd.

Waar het onderzoek zeker een punt heeft is de wijze waarop vergelijkingssites het aanbod van groene energie presenteren, als ‘al dan niet bewuste misleiding’ van de consument. De sites maken geen onderscheid tussen groen in de zin van lokaal opgewekte energie en het pseudo-groen van geïmporteerde waterkrachtstroom (ook 'sjoemelstroom' genoemd).

Pricewise zelf toont zich in een open brief overigens ontevreden over de kwaliteit van het rapport van WISE en stelt zelfs dat zijn goede naam en reputatie worden aangetast.

Groene stroom -- of de mate van groen -- is enkel te vergelijken aan de hand van het stroometiket. WISE gaat een stap verder en vindt dat energieleveranciers die tevens producent zijn van grijze energie, ook als zodanig herkenbaar moeten zijn. De vraag is of dit een verantwoordelijkheid van de vergelijkingssites is. Bovendien is de stroom van in Nederland opgewekte windenergie, bijvoorbeeld, geleverd door een energiebedrijf dat ook kolen- en gascentrales bezit, nog steeds groen.

Volgens het onderzoeksrapport hebben aanbieders van vergelijkingstools de maatschappelijke verantwoordelijkheid om consumenten correct en volledig voor te lichten. De ACM pleit hier ook voor, in het document ‘Informatievoorziening op de consumentenmarkt voor energie’ (pdf).

Dit pleit de consument nog niet vrij om niet de eigen hersens te gebruiken. WISE zegt hierover: ‘Geen van de onderzochte vergelijkers is geschikt om een gefundeerde groene keuze te maken bij het wisselen van energieleverancier.’ Het onderzoek en het inkijkje in de businessmodellen van de vergelijkingssites spreekt boekdelen. De consument zal zelf een keuze moeten maken op basis van beschikbare informatie, zoals het stroometiket. Of kiezen voor de jaarlijks verschijnende ranglijstjes.

Siebe Schootstra is hoofdredacteur van de sites EnergieBusiness.nl, EnergieOverheid.nl en EnergieVastgoed.nl.

Lees ook op EnergieBusiness.nl

Japan krijgt drijvend windpark

Fiod onderzoekt fraude import Chinese zonnepanelen

Solar Shirt: gadgets opladen met shirt op zonne-energie

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl